Gwałtowne burze z porywistymi wiatrami, które przetoczyły się m.in. przez region świętokrzyski dały się we znaki także lasom na terenie nadleśnictw Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu. Szkody mają charakter rozproszony, obecnie trwa szacowanie ich rozmiaru. Ucierpiał także wiekowy pomnik przyrody dąb Bartek. Odłamał się fragment jednego z podpartych konarów o długości ok. 8-9 m po stronie południowo-wschodniej drzewa.

Prace zabezpieczające można było oglądać online dzięki dodatkowej funkcji systemu monitoringu: http://www.dabbarteknaszwspolnyznajomy.pl/.../kamera-onlineDo prac zabezpieczających przystąpiono natychmiast. Leśnicy zlecili je specjalistycznej firmie, która już wcześniej wykonywała prace przy dębie Bartku – Green Park z Radomska, która m.in. w 2019 r. zajęła się kurtyzacją (przycięciem gałęzi) drzew rosnących wokół Bartka.

Część prac wykonano jeszcze w piątek po burzy, a sam uszkodzony fragment konaru ściągnięto na ziemię w sobotę przy użyciu lin alpinistycznych. Takie postępowanie gwarantuje bezpieczeństwo dla drzewa. Ze względu na sędziwy wiek (ok. 700 lat) wszystkie prace przy dębie Bartku wymagają szczególnej uwagi i muszą być wykonywane przez specjalistów.

Zagnańscy leśnicy nadzorowali przebieg prac, a przed nimi dalsze prace zabezpieczające statykę drzewa – najważniejsze jest sprawdzenie, czy burza nie naruszyła w większym stopniu stabilności Bartka.

Filmy z zabezpieczenia konaru: https://www.youtube.com/watch?v=agA9ND3m-uA https://www.youtube.com/watch?v=aYazjOYIh2Q&t=13s https://www.youtube.com/watch?v=k8I4y4d9MzgChoć ekspertyzy wykonane w ramach projektu ochrony pomnikowego drzewa, realizowanego przez leśników wskazują, że system podpór zabezpieczających drzewo i wiązań w obrębie jego korony jest wystarczający, jak również wykonano konserwację systemu zabezpieczeń oraz stale badana jest statyka drzewa to jednak na nagłe zjawiska pogodowe leśnicy nie mają wpływu. Nie raz już zdarzało się, że wichury próbowały uszkodzić drzewo (infografika Dzieje dębu Bartka – rok 1953, 1984, 1991). Choć zdarzały się uszkodzenia konarów to jednak Bartek dzielnie opierał się wichurom, tak jak i tym razem.

*****

Projekt ochrony, zachowania i promocji dębu Bartek – „Dąb Bartek. Nasz wspólny znajomy”

Jeden z najsłynniejszych w Polsce pomników przyrody dąb Bartek jest objęty szeregiem działań ochronnych przez Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Zagnańsk w ramach projektu „Dąb Bartek. Nasz wspólny znajomy” http://www.dabbarteknaszwspolnyznajomy.pl/.

Wiele już przetrwał – pożar, wichury, grzyby i związana z tym zgnilizna. W trosce o jego zdrowie wykonywano zabiegi mające na celu jego ratowanie, plomby, podpory poprawiające statykę, badania, ekspertyzy, odsłanianie korony. Był świadkiem wielu wydarzeń rosnąc na polanie na wysokiej skarpie rzeki Bobrzy – ponad 700 lat to dużo. Choć uznany pomnikiem przyrody w 1952 roku to już w 1934 r. odznaczony – uznany przez sąd konkursowy przyrodników pod przewodnictwem prof. Władysława Szafera za najokazalsze drzewo w granicach międzywojennej Polski. Jest jedną z największych atrakcji turystycznych regionu świętokrzyskiego.

Aby zapewnić mu i zwiedzającym bezpieczeństwo dąb Bartek jest stale monitorowany, a dla jego bezpieczeństwa leśnicy współpracują również z policją.

Wokół pomnikowego drzewa w ramach projektu wybudowano też nowe ogrodzenie i ścieżkę edukacyjno-turystyczną, która jest przystosowana dla osób niepełnosprawnych. Wydano również publikację o dziejach i znaczeniu dębu Bartka, dostępną w Nadleśnictwie Zagnańsk.

W ramach projektu od 2017 roku wykonano także kompleksowe badania stanu zdrowia i warunków wzrostu, statyki, przeprowadzono działania dotyczące rozmnażania, wykonano gruntowną konserwację podpór i odciągów. Z dotychczasowych badań i ekspertyz wynikało, że dąb Bartek nie wymaga dodatkowych podpór, ani innego sposobu zabezpieczenia. Jego stan zdrowia i statyka są monitorowane. Efektem projektu jest wypracowanie przez leśników sposobu postępowania z wiekowymi drzewami, przydatnego dla ratowania innych pomników przyrody.

W 2020 roku rozpoczęto, a w roku obecnym kontynuowano prace związane z wykonaniem badania szczeliny konaru północnego. Zadanie rozłożono na cztery etapy realizowane w przeciągu dwóch lat, w celu osiągnięcia lepszego wyniku badań. Zadanie wykonuje firma Ekosystem s.c. z Otwocka.

Trwają też prace związane z zabezpieczeniem zaopatrzenia w wodę pomnika w okresach suszy. Zlecona ekspertyza wykonana przez Instytut Badawczy Leśnictwa dała zalecenia konserwatorsko-ochronne wskazujące na potrzebę wykonania instalacji nawadniającej ze względu naocenę warunków hydrologicznych w otoczeniu Bartka. W związku z tym realizując zalecenia IBL nadleśnictwo zleciło koncepcję rozwiązań technicznych w zakresie instalacji nawadniającej. Opracował ją prof. Marek Siewniak Centrum Dendrologiczne Sp. z o.o. Nadarzyn. Obecnie trwają prace przygotowawcze do wykonania systemu nawadniającego.

Ze względu na ostatnią wichurę sprawdzona zostanie też statyka drzewa i wiązania zabezpieczające w koronie.