Asset Publisher Asset Publisher

Leśne ślady pamięci

Lasy radomsko-kieleckie były świadkami burzliwych wydarzeń z dziejów Polski. Nie ma takiego drugiego regionu w kraju, gdzie w lasach jest tyle pomników, mogił, krzyży, cmentarzy wojennych.

W czasie Dnia Wszystkich Świętych wspominamy swoich bliskich, którzy odeszli. Leśnicy wspominają także tych, którzy zginęli w lasach lub wydarzenia, które się tu rozegrały. Nie ma nadleśnictwa, na którego terenie nie byłoby kilkunastu, kilkudziesięciu pomników, mogił, krzyży upamiętniających wydarzenia, których świadkami były lasy. Razem takich miejsc na terenie RDLP w Radomiu jest 400. Wiele miejsc pamięci związanych jest bezpośrednio z leśnikami, którzy ginęli za wolność ojczyzny w czasie wojen i powstań narodowych. Część zmarła osiągnąwszy sędziwy wiek, zasługując się leśnictwu długoletnią pracą i poświęceniem, a następcy uczcili ich pamięć fundując im śródleśne obeliski. O wszystkich pamiętają ich następcy – leśnicy, którzy dbają o mogiły, składają kwiaty i zapalają znicze, wyrażając tym samym szacunek i wdzięczność.

O tym, dlaczego na terenie radomskiej dyrekcji LP jest tyle miejsc pamięci opowiedział Piotr Kacprzak, zastępca dyrektora ds. gospodarki leśnej RDLP w Radomiu:

Położenie naszej dyrekcji jest prawie centralne biorąc pod uwagę obecny obszar Polski. Teren między Wisłą a Pilicą leżał w granicach Królestwa Polskiego a walki narodowo-wyzwoleńcze Powstania Listopadowego i Styczniowego w większości rozgrywały się na jego terenie. Okres I wojny to głównie działania wojenne wojsk rosyjskich oraz koalicji niemiecko-austrowęgierskiej, ale tylko odnoszące się do końca 1914 roku, gdyż od 1915 roku działania te przesunęły się na wschód (obecna Ukraina i Białoruś). Z kolei okres II wojny światowej to czas kiedy nasz obszar leżał w granicach okupacji niemieckiej, czyli kolejnego okupanta, z którym należało prowadzić walkę o niepodległość. Inna rzecz, że okupant sam pozostawił wiele miejsc w postaci cmentarzy czy innych form martyrologii, gdzie wsiąkała krew, nie tylko polska. Oddzielny aspekt stanowią miejsca pamięci po mordach dokonywanych przez reżim komunistyczny. Ich liczba w przyszłości może się zwiększać.

Z jakich okresów miejsca te pochodzą, z jakimi wydarzeniami są związane?

Miejsca pamięci pochodzą z różnych okresów czasu. Generalne mówiąc związane są one z walkami o niepodległość, choć pojedyncze wydarzenia dokumentują i inne sytuacje. np. wojny szwedzkie. Nie ma też reguł co do ich rozmieszczenia. Np. okres I wojny światowej dokumentują cmentarze położone głównie w północnej części (N. Zwoleń i N. Kozienice) oraz południowej (N. Jędrzejów, N. Kielce). Okres Powstania Styczniowego dokumentują obeliski i pomniki rozmieszczone we wszystkich nadleśnictwach. To samo dotyczy II wojny światowej. Nie ma prawie upamiętnionych miejsc z okresie Powstania Listopadowego, gdyż na naszym terenie rozegranych bitew było bardzo mało.

Czy nasz region jest szczególny pod tym względem i dlaczego?

Cały region obecnej Polski centralnej i wschodniej naszpikowany jest miejscami pamięci. Nie ma ich lub jest ich niewiele w zachodniej i północnej części kraju. Tam przez wiele wieków nie było Polski, stąd też i miejsc pamięci tam jest niezbyt wiele.