Przygotowanie do wyprawy – mapy, aplikacje, informacje

Przed wyprawą warto zorientować się na terenie jakiego nadleśnictwa zamierza się biwakować, poznać dokładną lokalizację obszaru korzystając z Banku Danych o Lasach (mapy), aplikacji mBDL, informacji na stronach nadleśnictw. Ułatwi to orientację w terenie – obszary nie są oznakowane np. tablicami, więc podstawą jest mapa – w formie na telefon lub tradycyjna, przygotowana wcześniej.

Ankieta dla użytkowników "Zanocuj w lesie"Wszystkie mapy obszarów Zanocuj w lesie można znaleźć na stronie: https://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/mapy - Mapa zagospodarowania turystycznego.

Przydatna będzie także aplikacja mBDL. Warto ściągnąć na telefon dane także do użycia w wersji offline (pomocne w razie braku internetu - częsty na obszarach leśnych).

https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/aplikacje-mobilne/mobilny-bank-danych-o-lasach

Zanocuj w lesie materiały do pobraniaObszary Zanocuj w lesie w regionie

Każde z 23 nadleśnictw RDLP w Radomiu wyznaczyło obszar Zanocuj w lesie o powierzchni ok. 1 500 ha – w jednej lub maksymalnie trzech lokalizacjach (powierzchniach). W całym woj. świętokrzyskim jest to łącznie 25 tys. ha – 26 obszarów (16 nadleśnictw), a w woj. mazowieckim 9,4 tys. ha – 9 obszarów (7 nadleśnictw).

Krótki opis obszarów wyznaczonych przez nadleśnictwa RDLP w Radomiu:

Region radomski i okolice

• Nadleśnictwo Grójec – kompleks leśny poniżej Pilicy (bez rezerwatu Sokół). 1 obszar, brak miejsca na ognisko.
• Nadleśnictwo Dobieszyn – kompleks leśny od Wisły, wzdłuż Radomki, od Ryczywołu, przez Chodków i dalej do miejscowości Rogożek. 1 obszar, brak miejsca na ognisko.
• Nadleśnictwo Kozienice – kompleks leśny poniżej miejscowości Cecylówka – Brzóza, nad rzeką Narutówką i Leniwką (bez rezerwatu przyrody Leniwa) aż do rezerwatu Ponty. 1 obszar, 1 miejsce na ognisko, obszary w N. Kozienice i N. Radom sąsiadują ze sobą.
• Nadleśnictwo Radom – teren na prawo od rezerwatu Ciszek w kierunku Zadobrza, Jaroszek, Dąbrowy Jastrzębskiej, Mąkos Nowych. 1 obszar, 2 miejsca na ognisko, obszary w N. Kozienice i N. Radom sąsiadują ze sobą.
• Nadleśnictwo Zwoleń – teren poniżej miejscowości Sucha, dookoła gajówki Miodne i w górę od drogi z gajówki Miodne do Antoniówki, poza bezpośrednią okolicą rez. Okólny Ług przez Patków aż do Zalesia. 1 obszar, 1 miejsce na ognisko.
• Nadleśnictwo Przysucha – 1) obszar przy miejscowości Kozłowiec, niedaleko Przysuchy. 2) obszar przy miejscowości Długa Brzezina w stronę Bolęcina. 3) kompleks przy miejscowości Nadolna, nad rzeczką Porąbką. 3 obszary, 3 miejsca na ognisko.
• Nadleśnictwo Marcule – teren przy rzece Iłżance, pomiędzy miejscowościami Tychów Nowy – Seredzice. 1 obszar, 1 miejsce na ognisko.

Region świętokrzyski i okolice

• Nadleśnictwo Pińczów – obszar stanowi zwarty kompleks w żyznych lasach typowych w nadleśnictwie położony jest na terenie dwóch leśnictw Teresów i Rudawa. 1 obszar, 3 miejsca na ognisko.
• Nadleśnictwo Chmielnik – 1) obszar Zanocuj w lesie o nazwie Wydmy w Potoku ze względu na położony tam użytek ekologiczny o tej samej nazwie. Obszar położony na południowy-wschód od granic miejscowości Raków o historycznej zabudowie i przyległy do zbiornika wodnego Chańcza. Raków położony jest nad rzeką Czarną przy zalewie Chańcza w kierunku południowo-wschodnim od Kielc w odległości 15 km na północny zachód od Staszowa. Przez wieś przechodzi szlak turystyczny z Szydłowa do Widełek. Brak miejsca na ognisko. Sugeruje się pozostawienie samochodu w miejscu postoju przy drodze prowadzącej do Mędrowa. 2) obszar o nazwie Las na nizinach znajduje się na trasie ze Staszowa do miejscowości Stopnica z ciekawą zabudową opactwa Sercanów, brak miejsca na ognisko, miejsce postoju nieopodal miejscowości Brody. 2 obszary, bez miejsc na ognisko.
• Nadleśnictwo Staszów – obszar w kompleksie leśnym położonym na wschód od Staszowa, tzw. lasy Staszowskie, który przecina droga wojewódzka 765 w stronę Osieka. Przy drodze tej znajdują się dwa parkingi leśne, gdzie sugeruje się pozostawienie samochodu. Zwarty obszar składa się z lasów o złożonej strukturze wiekowej i gatunkowej. 1 obszar, brak miejsca na ognisko.
• Nadleśnictwo Włoszczowa – 1) obszar w leśnictwie Lasocin – blisko rezerwat przyrody „Ewelinów” (wyłączony z nocowania) i ścieżka dydaktyczna. 2) obszar w leśnictwie Konieczno – bliskość ścieżki edukacyjnej i szkółki gospodarczej. 3) obszar w leśnictwie Czarna zbiornik kąpielisko Klekot oraz rodowa miejscowość Hetmana Czarnieckiego. 3 obszary, w każdym miejsce na ognisko.
• Nadleśnictwo Jędrzejów – 1) obszar znajduje się w pobliżu trasy S7 (dobra komunikacja), w bliskości rzeki Biała Nida oraz Jędrzejowa. 2) niewielki obszar w pobliżu rezerwacie Gaj (wyłączony z nocowania). 2 obszary, 2 miejsca na ognisko.
• Nadleśnictwo Łagów – największy zwarty obszar wyznaczony do programu w województwie świętokrzyskim obejmujący Pasmo Jeleniowskie. Z obszaru wyłączone są rezerwaty – Szczytniak, Góra Jeleniowska i Małe Gołoborze, ale warto je przy okazji odwiedzić by zobaczyć rumowiska skalne, podobne tym w ŚPN. Obszar o urozmaiconej rzeźbie terenu i składzie gatunkowym lasu, ze szczytami wznoszącymi się ponad 400 m npm. Teren należy do najcenniejszych przyrodniczo i geologicznie obszarów w regionie. Przebiegają przez niego czarny i czerwony szlaki turystyczne oraz trasy rowerowe. Osobliwością jest XVIII wieczny, drewniany kościółek na Górze Witosławskiej, XIX-wieczna figura Chrystusa w jej sąsiedztwie, czy źródło „Malinowy Stok”. Samochody można zostawić w miejscu postoju pojazdów znajdującym się przy drodze leśnej na południe od miejscowości Witosławice obok XIX wiecznej kapliczki Chrystusa. 1 obszar. 3 miejsca na ognisko.
• Nadleśnictwo Daleszyce – obszar stanowi rozległy kompleks Lasów Cisowskich, czyli lasu pomiędzy Daleszycami, a Cisowem, obejmujący Pasmo Cisowskie. W pobliżu przebiega droga wojewódzka 764, przy której znajduje się parking leśny, gdzie można zostawić samochód, drugie miejsce wyznaczone do pozostawienia samochodu znajduje się w miejscowości Cisów Pasieka przy ścieżce edukacyjnej. Lasy Cisowskie to kompleks leśny o jednej z największych różnorodności siedliskowych oraz cechujące się dużym urozmaiceniem rzeźby terenu. Lasy Cisowskie to obszar gdzie stacjonowali powstańcy styczniowi pod dowództwem płk Karola Kality Rębajły oraz partyzanci z oddziału AK Mariana Sołtysiaka Barabasza. Przez obszar przebiega niebieski szlak turystyczny Chęciny- Łagów. 1 obszar, 1 miejsce na ognisko.
• Nadleśnictw Kielce – obszar stanowi rozległy kompleks leśny obejmujący Pasmo Zgórskie oraz fragment Pasma Zelejowskiego z bardzo zróżnicowaną rzeźbą terenu, z najwyższym szczytem - Patrol (388 m npm). Część kompleksu znajduje się w granicach administracyjnych Kielc lub ich sąsiedztwie, dosłownie kilka kilometrów od centrum miasta. Przez malownicze buczyny przebiegają niebieski, czarny i czerwony szlak turystyczny. Obszar przecina droga krajowa S7, nad którą można przejść przejściem dla zwierzyny. W bliskim sąsiedztwie znajdują się ciekawe obiekty geologiczne o statusie rezerwatu – Góra Zelejowa czy Jaskinia Raj oraz Jaskinia Piekło (wyłączone z obszaru nocowania). Sugeruje się pozostawienie samochodów przy leśniczówce w miejscowości Szewce-Zawada. 1 obszar, brak miejsca na ognisko.
• Nadleśnictwo Zagnańsk – trzy obszary kilkusethektarowe. 1) w Paśmie Klonowskim, w sąsiedztwie klonowskiej części Świętokrzyskiego Parku Narodowego oraz rezerwatów Bukowa Góra i Barcza (wyłączone z nocowania), 2) na północ od Zagnańska, w okolicy wsi Belno i Kaniów w Lasach Suchedniowskich, 3) w okolicy wsi Ćmińsk na terenie Wzgórz Kołomańskich. Wszystkie obszary należą do najbardziej zróżnicowanych pod względem różnorodności biologicznej i składu gatunkowego lasów, co potwierdzają obejmujące je powierzchniowe formy ochrony przyrody. Sugeruje się pozostawianie samochodów przy leśniczówkach lub powszechnie dostępnych parkingach. 3 obszary, brak miejsca na ognisko.
• Nadleśnictwo Suchedniów – dwa obszary kilkusethektarowe wyznaczone na terenie tzw. Lasów Siekierzyńskich, 1) na północ od Wzdołu, drugi na wschód od Suchedniowa i Michniowa. Zróżnicowane pod względem lasów obszary obejmujące tereny znajdujące się w Sieradowickim Parku Krajobrazowym oraz obszarze Natura 2000 Lasy Siekierzyńskie. Pomiędzy oboma obszarami znajduje się ciekawy rezerwat Kamień Michniowski, a także pomnik przyrody - źródło Burzący Stok. 2) obszar przyległy do Suchedniowa, znajduje się tu ciesząca się dużą popularnością nowa atrakcja turystyczna - wyrobisko w dawnym kamieniołomie Gębury, nazywane Oczami Ziemi. Nieopodal Michniowa, gdzie znajduje się Muzeum Martyrologii Wsi Polskiej. 2 obszary, 2 miejsca na ognisko.
• Nadleśnictwo Skarżysko –  obszar na południe od Starachowic oraz drogi krajowej 42, w Lasach Siekierzyńskich. Obszar bardzo zróżnicowany pod względem występujących lasów. Przez obszar przebiegają niebieski i zielony szlaki turystyczne. We wschodnim krańcu wyznaczonego obszaru znajduje się Polana Langiewicza – miejsce pamięci narodowej, tu też skarżyscy leśnicy wyznaczyli miejsce na ognisko. Sugeruje się zostawienie samochodów przy leśniczówce leśnictwa Wanacja. 1 obszar, 1 miejsce na ognisko
• Nadleśnictwo Radoszyce – 1) obszar w oddziale 323 i – malowniczo położony teren nad rzeką Czarną Konecką. W pobliżu znajduje się zalew w Sielpi. 2) oddział 17 c – obszar doskonale nadaje się dla osób, które dopiero rozpoczynają przygodę z nocowaniem w lesie. W pobliżu znajduje się droga krajowa nr 47 oraz miejsce postoju pojazdów. 3) oddziały leśne 157-253 – obszar ten charakteryzuje się zróżnicowanym drzewostanem pod względem gatunkowym. Znajdziemy tu jodły, olsze, buki, dęby. Obszar oddalony jest od zabudowań. 3 obszary (1 duży i 2 niewielkie), brak miejsc na ognisko.
• Nadleśnictwo Stąporków – obszar stanowi kompleks leśny położony na północ od Stąporkowa, pomiędzy miejscowościami Wólka Zychowa, Furmanów i Pociecha w przeważającej części złożony z borów sosnowych. Sugeruje się pozostawienie samochodów na parkingu leśnym w Niekłaniu Wielkim przy szkółce leśnej. Na południe od wyznaczonego obszaru znajduje się spektakularny rezerwat geologiczny – Skałki Piekło pod Niekłaniem (wyłączony z nocowania). 1 obszar, brak miejsca na ognisko.
• Nadleśnictwo Barycz – 1) obszar na północ od Końskich pomiędzy drogami wojewódzkimi 728 i 749, 2) na południe od Końskich, przyległy do zbiornika w Sielpi nazywanego „Świętokrzyską Ibizą” z bardzo dobrze rozwiniętą infrastrukturą rekreacyjną. Oba obszary mają charakter rozległych borów sosnowych. Przez południowy obszar przebiega niebieski szlak turystyczny. W przypadku obszaru 1 zalecane pozostawienie samochodów na parkingu przy siedzibie Nadleśnictwa Barycz, gdzie wyznaczone zostało miejsce na ognisko, w przypadku obszaru drugiego sugeruje się pozostawienie samochodu na parkingach leśnych przy zbiorniku Sielpia. 2 obszary, 2 miejsca na ognisko.
• Nadleśnictwo Starachowice – obszar stanowi kompleks leśny na wschód od Starachowic pomiędzy wsiami Lubienia i Lipie, obejmujący lasy objęte obszarem Natura 2000 – Uroczyska Lasów Starachowickich. Do strefy przylega malowniczy rezerwat Rosochacz, przy którym na skraju lasu i wsi Lubienia starachowiccy leśnicy zalecają zostawić samochód na parkingu leśnym. Przez północną część kompleksu przebiega trasa dawnej kolejki wąskotorowej ze Starachowic do Iłży. 1 obszar, 1 miejsce na ognisko.
• Nadleśnictwo Ostrowiec – obszar stanowi zwarty kompleks przylegający do północnych granic Ostrowca Świętokrzyskiego i ośrodka wodno-rekreacyjnego Gutwin oraz na wschód od drogi w kierunku Sienna. Kompleks w przeważającej części złożony z borów sosnowych o dość gęstej sieci dróg i duktów gruntowych, chętnie wykorzystywanych do rekreacji przez lokalną społeczność. Ostrowieccy leśnicy zalecają pozostawienie samochodów na parkingu przy ośrodku Gutwin, w jego pobliżu wyznaczono również miejsce do rozpalania ogniska. – 1 obszar, 1 miejsce na ognisko.

Strona poświęcona programowi Zanocuj w lesieSzczegóły, regulaminy, zgłoszenia, zasady

Szczegółowe informacje (regulamin korzystania z obszaru, karta zgłoszenia ponad limit 2 osób lub (i) 9 nocy, mapa, opis obszaru, uwarunkowania pobytu (obszary chronione wyłączone z obszaru, informacja o pracach z zakresu gospodarki leśnej, informacja o gospodarce łowieckiej, wyznaczonych miejscach na ognisko, miejscach postoju pojazdów) są dostępne na stronie internetowej każdego nadleśnictwa w zakładce Turystyka – Program Zanocuj w lesie. Przykład: https://kozienice.radom.lasy.gov.pl/program-zanocuj-w-lesie-

Tutaj znajdziesz więcej informacji o programie Zanocuj w lesieLasy, w których wyznaczono obszary w ramach programu Zanocuj w lesie są lasami, gdzie prowadzone są prace w ramach zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Powierzchnie prac zgodnie z przepisami bhp i ustawy o lasach są oznakowane tablicami w charakterystycznych miejscach np. przy drogach leśnych – pomocne i konieczne jest jednak uprzednie sprawdzenie informacji na stronie nadleśnictwa, tak by w terenie nie wchodzić na nie (i w żadnym wypadku nie biwakować na nich) – ze względów bezpieczeństwa i ze względu na obowiązujące przepisy prawa.

Pewne obszary mogą stale lub okresowo być objęte zakazem wstępu do lasu w przypadkach określonych ustawą o lasach:

Art. 26. 1. Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, są udostępniane dla ludności.

2. Stałym zakazem wstępu objęte są lasy stanowiące:

1) uprawy leśne do 4 m wysokości;

2) powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne;

3) ostoje zwierząt;

4) źródliska rzek i potoków;

5) obszary zagrożone erozją.

3. Nadleśniczy wprowadza okresowy zakaz wstępu do lasu stanowiącego własność Skarbu Państwa, w razie gdy:

1) wystąpiło zniszczenie albo znaczne uszkodzenie drzewostanów lub degradacja runa leśnego;

2) występuje duże zagrożenie pożarowe;

3) wykonywane są zabiegi gospodarcze związane z hodowlą, ochroną lasu lub pozyskaniem drewna.

Przed wyprawą należy sprawdzić mapę okresowych zakazów wstępu do lasu:

https://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/mapy - Mapa zakazów wstępu do lasu.

Z obszarów wyłączone są rezerwaty przyrody, obowiązuje zakaz wejścia na ostoje zwierzyny (np. strefy ochrony wokół gniazd ptaków tj. bocian czarny, bielik – oznakowanie tablicami). Podczas korzystania z obszarów należy respektować inne przepisy wynikające z ustawy o ochronie przyrody.

Wjazd do lasu odbywa się na zasadach określonych w przepisach ustawy o lasach, na mapach i stronach nadleśnictw są mapy i informacje o miejscach postoju pojazdów/miejscach, gdzie można pozostawić pojazd, a dalej dojść do obszaru Zanocuj w lesie pieszo lub dojechać np. rowerem.

Infrastruktura, Leave no trace – etyka outdoorowa

Obszary przeznaczone są do nocowania w lesie „na dziko” bez specjalnej infrastruktury, bieżącej wody i innych udogodnień – jest to po prostu dziki fragment lasu przeznaczony do spania we własnych hamakach (polecane – najmniejszy wpływ na środowiska), ewentualnie namiotach (większy wpływ na środowisko). Jest to zgodne z korzystaniem z lasu w myśl zasad etyki outdoorowej leave no trace stosowanych w surwiwalu i bushcrafcie. Zasady te pozwalają na nie pozostawianie śladów, lub choćby minimalizowanie wpływu na środowisko. Zasady leave no trace: 1. Zaplanuj i przygotuj się zanim wyruszysz. 2. Trzymaj się szlaków i biwakuj w odpowiedni sposób. 3. Zadbaj o odpady i śmieci. 4. Zastaną przyrodę pozostaw w stanie nienaruszonym. 5. Minimalizuj skutki używania ognia! 6. Respektuj życie dzikich zwierząt. 7. Szanuj innych użytkowników terenu i szlaku.

Informacje o leave no trace: https://surwiwal.edu.pl/w-zgodzie-z-surwiwalowa-natura-czyli-cos-o-leave-no-trace/?fbclid=IwAR1yL1ixoaLUNzWtNOVU7btsGXTljI5oRQx6Od-qZ0HNsOLtDDEPFqTybX8

https://surwiwal.edu.pl/wp-content/uploads/13A.jpg

Używanie ognia – ograniczone

Rozpalenie ogniska jest możliwe wyłącznie w miejscach do tego wyznaczonych przez nadleśniczego – informacje o lokalizacji miejsc dostępne są na stronach nadleśnictw. W pobliżu większości nadleśnictw na obszarach Zanocuj w lesie znajdują się takie miejsca, ale nie jest to regułą.

Kuchenki gazowe dopuszczone są czasowo jedynie na 46 funkcjonujących w kraju dotychczasowych obszarach pilotażowych bushcraftu i surwialu – na mapie BDL są one zaznaczone odrębnym kolorem – na terenie RDLP w Radomiu jest to wyłącznie teren w Nadleśnictwie Łagów – gdzie dotychczas funkcjonował obszar pilotażowy bushcraftu i surwialu. Kuchenek można używać tu wyłącznie pod określonymi warunkami (1. Należy sprawdzić obowiązujące w danym dniu zagrożenie pożarowe, dwukrotnie w ciągu dnia (o godz. 10 i 14 jest ono aktualizowane w LP, informacje są na stronie BDL – Mapa zagrożenia pożarowego). 2. W przypadku dużego zagrożenia (3. czerwony stopień) używanie kuchenek jest zabronione! 4. Używanie kuchenek dozwolone jest tylko pod stałym nadzorem, gwarantującym zabezpieczenie przed ewentualnym powstaniem pożaru. 5. Zabronione jest używanie kuchenek na glebach torfowych, w młodnikach i drzewostanach, w których wysokość koron drzew znajduje się poniżej 5 m od ziemi oraz na powierzchniach leśnych porośniętych wysokimi trawami i wrzosem). W przeciwieństwie do kuchenek gazowych rozpalanie ogniska jest tu możliwe jedynie w miejscach do tego wyznaczonych przez nadleśniczego – podobnie jak w pozostałych nadleśnictwach.

Zaplanuj, Zanocuj, Zabierz

Korzystanie z obszarów Zanocuj w lesie powinno odbywać się wg zasady 3xZ: Zaplanuj, Zanocuj, Zabierz. Chodzi o to, że warto szczegółowo zaplanować swój pobyt w lesie, po to by w zgodzie z przyrodą zanocować, a następnie zabrać ze sobą dobre wspomnienia, ale i wszystkie śmieci i odpady.

Wszystkie elementy ekwipunku (sprzęt, jedzenie, woda) należy samodzielnie przygotować i zabrać ze sobą. Nie można wycinać drzew i krzewów oraz innych roślin – na potrzeby pozyskania drewna do palenia ognia czy budowy szałasów. Warto pomyśleć o worku na śmieci i odpady (zabieramy je ze sobą), ważne jest zabezpieczenie jedzenia (może zwabić zwierzęta). Przydatna będzie mała saperka (zacieranie śladów po załatwieniu potrzeb fizjologicznych), latarka czy mała lampka do oznakowania miejsca pobytu – przypięcia do hamaka (względy bezpieczeństwa). Nie należy rozwieszać hamaka z płachtą biwakową (tarpem), czy rozbijać namiotu na ścieżkach przemieszczania się zwierząt (można to poznać po tym, że widać tam tropy i ślady). Warto sprawdzić pogodę (uwaga na burze i wichury), zabezpieczyć się przed kleszczami i komarami (moskitiera, preparaty odstraszające itp.). Ważne jest zachowanie ciszy.

W razie problemów sprawdzi się numer 112 lub telefon do leśników spisany uprzednio ze strony nadleśnictwa. Warto wcześniej zapoznać się z zasadami numeracji oddziałów leśnych (numery są na słupkach oddziałowych). Przyda się też informacja o charakterystycznych obiektach w terenie.

Leśnicy polecają infografiki przydatne dla korzystających z lasu, filmy instruktażowe, zestawy pytań i odpowiedzi. Można je znaleźć na stronach internetowych.

http://www.lasy.gov.pl/pl/turystyka/program-zanocuj-w-lesie

http://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/infografiki

https://zanocujwlesie.lasy.gov.pl/

http://www.lasy.gov.pl/pl/kontakt/dla-mediow