Asset Publisher Asset Publisher

Żarłoczne chrabąszcze

Na terenie RDLP w Radomiu zagrożenie ze strony chrabąszczy notowane jest od wielu lat, a stopień zagrożenia jest przez leśników corocznie monitorowany. Pomimo działań zapobiegawczych również w tym roku konieczne było ograniczenie liczebności poprzez opryski.

Głównym sprawcą szkód powodowanych przez chrabąszcze są pędraki, które żerują w glebie zjadając korzenie roślin zielnych i drzew. Szkody są tym większe im starsze i większe są pędraki, a masowy pojaw obserwowany od wielu lat powoduje duże zagrożenie dla stanu i trwałości lasu, tym większe im młodszy jest las. Przyczynia się też do sukcesywnego osłabiania drzewostanów, co sprzyja podatności na inne choroby i szkodniki np. grzyby pasożytnicze lub owady.

Kim dokładnie są ci sprawcy i jaki jest ich tryb życia? To chrabąszcz majowy i kasztanowiec. W ciągu dnia chrabąszcze nie są zbyt aktywne, odrętwiałe i ospałe przesiadują na roślinach żywicielskich. Dopiero podczas ciepłych, bezwietrznych wieczorów uaktywniają się i wtedy też odbywają swoją rójkę lecąc w korony drzew na tzw. żer regeneracyjny – na uzupełnianie energii. Ich celem są przede wszystkim różne gatunki drzew liściastych: zwłaszcza dęby, ale też buki, brzozy, klony, leszczyny, topole, wierzby, a także drzewa owocowe. Zdarza się im również ogryzać kwiaty sosen i igły modrzewi.

Chrabąszcze mają bardzo dobrze rozwinięty węch, który pomaga im w wyborze odpowiedniego drzewa, jak również do namierzania ukrytych wśród liści samic. Wydzielane przez nie podczas rójki związki feromonowe, łączą się z aromatem uszkodzonych w czasie żerowania liści działając na samce niczym magnes.

Po odbytej kopulacji, samica składa jaja w ziemi (10-30 jaj) i wraca z powrotem w korony drzew, po czym znów cykl ten się powtarza. Samica składa w sumie ok. 80 jaj w ciągu 2 tygodni na głębokości 10-15 cm.

Po około 5. tygodniach od złożenia jaj, wylęgają się z nich larwy, czyli tzw. pędraki. To właśnie one są prawdziwym zagrożeniem, ponieważ żerują pod ziemią na korzeniach drzew przez 4 lata niszcząc czasem całe powierzchnie świeżo posadzonych drzew, a nawet starszych upraw. Żywią się korzeniami początkowo traw, a później drzew. W miarę rozwoju żerują na coraz grubszych korzeniach, przez co zagrażają nie tylko uprawom, ale i młodnikom.

Walka z tym gatunkiem jest bardzo skomplikowana. Wymaga od leśników bardzo dużej wiedzy. Pomimo wielu naturalnych wrogów i tzw. oporu środowiska walka z nim czasami wymaga podjęcia radykalnych kroków. Zazwyczaj zdarza się to raz na 4 lata i trwa bardzo krótko tyle, co okres od pojawienia się owadów dorosłych do złożenia jaj, czasami tylko kilka dni. W związku ze wzmożoną gradacją chrabąszcza na terenie Puszczy Kozienickiej i Puszczy Stromieckiej podjęto decyzję o przeprowadzeniu oprysków – z użyciem samolotów ze względu na to, że umożliwiają one wykonanie oprysku na dużej powierzchni, w krótkim czasie. Obecnie zakończone zostały zabiegi agrolotnicze na terenie nadleśnictw: Dobieszyn, Kozienice i Zwoleń oraz opryski naziemne – w miejscach, gdzie zastosowanie samolotów nie było możliwe. Łączna powierzchnia zabiegu to ok. 13 tysięcy hektarów. Stosowany preparat został tak dobrany, aby przy wysokiej skuteczności był jak najmniej szkodliwy dla środowiska, o czym świadczą specjalne certyfikaty. Opryski takie są nieszkodliwe dla ludzi, zwierząt, a w szczególności dla pszczół. Ale mimo tego jednak warto w tym czasie zrezygnować ze spacerów do lasu – tereny objęte zwalczaniem zostały objęte czasowym zakazem wstępu do lasu do końca maja.

Warto wiedzieć, że dużym sprzymierzeńcem leśników w ograniczaniu populacji pędraków są także dziki, które buchtując ziemię wybierają pędraki z zagrożonych powierzchni. Pędraki to także przysmak wielu ptaków i innych zwierząt tj. kretów, jeży, lisów i borsuków, a także nietoperzy.

Uzyskanie wysokiej skuteczności zabiegu, pozwoli na ograniczenie ekspansji chrabąszczy na nowe tereny. Szczegółowe informacje o obszarach, na których prowadzone były zabiegi agrolotnicze i naziemne znajdują się na stronach internetowych poszczególnych nadleśnictw.