Asset Publisher Asset Publisher

Mała retencja dla bioróżnorodności

Zbiorniki wodne, które powstają w projektach realizowanych przez Lasy Państwowe to przede wszystkim zretencjonowana woda. Na przykładnie zbiorników w Nadleśnictwie Radom widać też jak ogromny jest wpływ tych miejsc na bioróżnorodność. To miejsce do rozrodu i bytowania licznych gatunków zwierząt, głównie ptaków, ale też płazów, gadów, ślimaków i innych organizmów.

Nadleśnictwo Radom w trosce o lokalną florę i faunę oraz o zachowanie bioróżnorodności w ramach ogólnopolskiego projektu pn.: „Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych” ze środków unijnych – Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko zrealizowało dwa zadania polegające na budowie i modernizacji zbiorników retencyjnych. Celem programu była retencja wód powierzchniowo-gruntowych na terenie zarządzanym przez Nadleśnictwo Radom w obrębie zlewni cieków wodnych, przy jednoczesnym zachowaniu naturalnego krajobrazu. Ponadto stan istniejących urządzeń hydrotechnicznych zagrażał dalszemu funkcjonowaniu obiektów. Rozbudowie i modernizacji poddano dwa zbiorniki wodne: jeden na rzece Szabasówka w leśnictwie Łaziska oraz drugi zbiornik wodny o nazwie „Trzy Stawy” znajdujący się na naturalnym cieku wodnym dopływającym do rzeki Gzówki w leśnictwie Jedlnia.

Budowa zbiornika wodnego „Trzy Stawy”

Zbiornik położony jest w leśnictwie Jedlnia w gminie Pionki. W ramach zadania dokonano odbudowy zapory czołowej na długości 85 m i wybudowano urządzenie piętrzące dla istniejącego zbiornika o powierzchni lustra wody 1,97 ha w postaci progu piętrzącego, ponadto wybudowany został nowy zbiornik o powierzchni lustra wody 4,37 ha z zaporą o długości 219 m i budowlą przelewową pomiędzy zbiornikami w postaci pochylni dla ryb. Ze względu na występowanie w dolnym (istniejącym wcześniej) zbiorniku zatoczka łamliwego (Anisus vorticulus) – rzadkiego i chronionego „naturowego” gatunku słodkowodnego ślimaka z rodziny zatoczkowatych (Planorbidae) oraz cennych zbiorowisk roślin wodnych, nie prowadzono w nim prac budowlanych poza remontem zapory czołowej i zabezpieczeniem groblą na czas budowy górnego zbiornika. Zbiornik górny podzielony jest na dwie strefy: strefa o średniej głębokości 0,8 m zapewniająca bytowanie ryb oraz strefa o  średniej głębokości 0,6 m zapewniająca lepsze warunki rozwoju dla płazów i tarliska dla ryb.

Budowa zbiornika wodnego na rzece Szabasówka

Zbiornik położony jest w leśnictwie Łaziska w gminie Orońsko. W ramach projektu przeprowadzono remont zapory czołowej na długości 170 m i pogłębienie części czaszy istniejącego zbiornika na powierzchni 3 ha oraz jego rozbudowę we wschodniej części na powierzchni 1,5 ha. Przebudowa umożliwiła zgromadzenie i zatrzymanie większej ilości wody oraz zapobiegła dalszemu zamulaniu zbiornika. Dodatkowo na środku zbiornika wybudowana została wyspa lęgowa dla ptactwa wodnego. Po wykonaniu prac remontowo-budowlanych powierzchnia lustra wody przy zakładanym piętrzeniu wynosi prawie 13 ha i składa się zarówno z wód otwartych, jak i trzcinowisk oraz okresowo zalewanych, nieużytkowanych olsów.

Przeprowadzone działania przyczyniły się do zgromadzenia większej ilości wód opadowych, spowolniły ich odpływ oraz podniosły poziom wód gruntowych na przyległych gruntach. Dzięki takim działaniom zostały polepszone warunki bytowania zarówno zwierząt jak i roślin, które ściśle związane są z środowiskiem wodnym oraz sąsiadujących drzewostanów. Drzewostan znajdujący się w strefie bagiennej wokół zbiorników ze względu na duże znaczenie wodochronne został pozostawiony bez większej ingerencji człowieka.

Zbiorniki, a szczególnie zbiornik Trzy Stawy stały się celem krótkich wypadów turystycznych dla mieszkańców okolicznych miejscowości i osób przyjeżdżających w rejon Puszczy Kozienickiej. Szczególnie są lubiane przez osoby interesujące się ornitologią i fotografią przyrodniczą. Choć ptaki są przyzwyczajone do obecności ludzi, leśnicy apelują o ostrożność i właściwe zachowanie, ptaki w okresie wiosny wysiadują jaja i prowadzą młode, a ich płoszenie może powodować straty w lęgach. W zbiorniku „Trzy Stawy” nie można łowić ryb, wszelkie śmieci najlepiej zabrać ze sobą, a psy należy trzymać na smyczy, warto też uszanować przyrodę i zachować ciszę. Wtedy jest szansa na obserwację łabędzi (nie należy ich karmić), kaczki krzyżówki (uwielbiają szukać pokarmu na przepławce), łyski, rybitwy, trzciniaki, rybitwy, jaskółki i wiele innych gatunków ptaków. W pobliżu bytują też bobry.

Modernizacja zbiorników ma charakter prośrodowiskowy, przyczyniając się do wzrostu różnorodności flory i fauny leśnej a co jest z tym związane podniesienie walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Pozytywnie wpływa to na warunki siedliskowe płazów, ryb, mięczaków i innych zwierząt związanych ze środowiskiem wodnym. Zbiorniki te zwiększają bazę żerową dla ptactwa i stanowią również wodopój dla dzikich zwierząt.  Łączna objętość zretencjonowanej w obu zbiornikach wody wynosi 335 527 m3.

Za budowę tego zbiornika Nadleśnictwo Radom otrzymało w 2015 roku nagrodę „Lidera małej retencji nizinnej".

Źródłem finansowania projektów są fundusze UE oraz środki własne Lasów Państwowych.